2013 – Avonturen Erfgoed Lentis
27-03-2013 – Onthulling monument: Dennenoord en Franeker, de helletocht die vergeten werd
Datum: 27 maart 2013
Titel: Dennenoord en Franeker, de helletocht die vergeten werd
Locatie: Ontmoetingskerk/terrein/Kimme, locatie Zuidlaren
Inhoud: Onthulling monument met bijbehorend programma
Verteld door: Hille Eppinga, voorzitter Erfgoed Lentis
Inleiding
27 maart 1945 gedwongen evacuatie van 528 patiënten op last van Duitse bezetter naar Franeker. 26 juli terugkeer van patiënten en personeel. In ieder geval 56 patiënten, mogelijk meer, hebben de reis en het verblijf niet overleefd. Na de oorlog geen oog voor dit drama. De Erfgoedcommissie van Lentis stelt zich in 2011 ten doel deze episode aan het einde van de oorlog te belichten. In 2012 stelt de RvB van Lentis zich achter dit initiatief; het is de bedoeling dat op 27 maart 2013 een gedenkmonument wordt onthuld.
Research
Erfgoedcommissie gaat onderzoek doen. Patiënten die de evacuatie hebben meegemaakt zijn niet gevonden. Verpleegsters zijn geïnterviewd, mw. M. Bekhof in Franeker, mw. van Trierum-van der Stoep in Rotterdam, mw. M. Hooghart op Schiermonnikoog, mw. T. Modderman in Groningen. Het Gemeentearchief in Franeker wordt tweemaal bezocht, en het Drents Archief in Assen meerdere malen. In Franeker is er intensief contact met Gerard van de Heide, die veel kennis heeft van de bezettingstijd in Franeker. Dhr. J.W. Kalk die in 1945 als kwajongen bij het vervoersbedrijf van zijn vader werkte, vertelt over enkele transporten naar Groot Bronswijk in Wagenborgen.
Foto’ s: Monique Huizer
Gemeentehuis Franekeradeel. Hendrik de Jonge, Henk Pompstra en Monique Huizer (leden Cie Erfgoed Lentis) hebben een afspraak op 09-12-2011 met dhr. de Vries (functionaris gemeente Franekeradeel), m.b.t. archiefstukken uit 1945 t.a.v. ‘Dennenoord’ in Franeker.
Hendrik de Jonge, monteur Technische dienst en lid Cie Erfgoed en Henk Pompstra, psychiatrisch verpleegkundige FACT Groningen en lid Cie Erfgoed.
Erfgoed leden (Hendrik de Jonge en Henk Pompstra op foto) werden zeer gastvrij door dhr. de Vries, functionaris, gemeente Franekeradeel ontvangen. Er zijn van diverse stukken uit het archief een kopie gemaakt. (Zie onderstaande afbeeldingen).
Fragment uit het dagboek van een ‘Dennenoord’ verpleger uit 1945. (Bron: Gerard v/d Heide)
Brief betreffende vordering schoolgebouwen t.a.v. ‘Dennenoord patiënten’. (Bron: Gemeente Franekeradeel)
Brief van de inspecteur van het Lager Onderwijs aan den heer Burgemeester van Franeker. (Bron: Gemeente Franekeradeel)
Brief m.b.t. ontruiming van de scholen in Franeker. (Bron: Gemeente Franekeradeel)
Verdeeling der werkzaamheden. ‘Plan van aanpak’ alvorens de terugreis naar Zuidlaren. (Bron: Gemeente Franekeradeel)
Dienstregeling treinen op donderdag 26-07-1945. (Bron: Gemeente Franekeradeel)
Samenstelling van den trein. (Bron: Gemeente Franekeradeel)
Verdeeling der patiënten in den trein. (Bron: Gemeente Franekeradeel)
Na het bezoek aan het gemeentehuis in Franekeradeel, bezoeken Hendrik de Jonge, Henk Pompstra en Monique Huizer de Algemene Begraafplaats te Franeker. N.a.v. een tip van dhr. v/d Heide. Op de plek waar vandaag een strooiveld gesitueerd is, was in 1945 een massagraf, waar o.a. patiënten van ‘Dennenoord’ zijn begraven. Dit graf is inmiddels geruimd.
Strooiveld op de Algemene Begraafplaats te Franeker.
Voorbereiding
Onze Raad van Bestuur kiest in 2012 Anita Franken, beeldend kunstenaar, om een monument te ontwerpen.
Anita Franken
De Erfgoedcommissie krijgt in de zomer van 2012 diverse ontwerpen te zien en maakt een keuze. Tijdens het creatieproces bezoeken de commissieleden de werkplaats van Anita in Kloosterburen om de vordering te bekijken.
De Erfgoedcommissie werkt in 2012 en 2013 aan een Fotodocumentaire, waarin de reis en het verblijf in Franeker worden beschreven en gevisualiseerd. De documentaire verschijnt zowel in boek als op film. Omrôp Fryslàn maakt opnamen voor documentaire over het psychiatrisch ziekenhuis in Franeker tijdens de periode 1940 – 1945. De barre omstandigheden waarin ‘onze Dennenoorders’ moesten leven worden in deel 2 van de documentaire uitvoerig belicht
19-09-2012 – Schets monument.00
19-09-2012 – Schets monument.01
19-09-2012 – Schets monument.02
19-09-2012 – Schets monument.03
19-09-2012 – Schets monument.04
19-09-2012 – Schets monument.05
19-09-2012 – Schets monument.06
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 09
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 10
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 11
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 12
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 13
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 14
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 15
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 16
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 17
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 18
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 19
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 20
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 21
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 22
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 00
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 01
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 02
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 03
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 04
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 05
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 06
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 07
21-03-2013 – Plaatsing sokkel monument 08
25-03-2013 – Plaatsing monument 13
25-03-2013 – Plaatsing monument 14
25-03-2013 – Plaatsing monument 15
25-03-2013 – Plaatsing monument 16
25-03-2013 – Plaatsing monument 17
25-03-2013 – Plaatsing monument 18
25-03-2013 – Plaatsing monument 19
25-03-2013 – Plaatsing monument 20
25-03-2013 – Plaatsing monument 21
25-03-2013 – Plaatsing monument 22
25-03-2013 – Plaatsing monument 23
25-03-2013 – Plaatsing monument 24
25-03-2013 – Plaatsing monument 25
25-03-2013 – Plaatsing monument 26
25-03-2013 – Plaatsing monument 26
25-03-2013 – Plaatsing monument 28
25-03-2013 – Plaatsing monument 29
25-03-2013 – Plaatsing monument 30
25-03-2013 – Plaatsing monument 31
25-03-2013 – Plaatsing monument 32
25-03-2013 – Plaatsing monument 33
25-03-2013 – Plaatsing monument 34
25-03-2013 – Plaatsing monument 35
25-03-2013 – Plaatsing monument 36
25-03-2013 – Plaatsing monument 37
25-03-2013 – Plaatsing monument 38
25-03-2013 – Plaatsing monument 00
25-03-2013 – Plaatsing monument 01
25-03-2013 – Plaatsing monument 02
25-03-2013 – Plaatsing monument 03
25-03-2013 – Plaatsing monument 04
25-03-2013 – Plaatsing monument 05
25-03-2013 – Plaatsing monument 06
25-03-2013 – Plaatsing monument 07
25-03-2013 – Plaatsing monument 08
25-03-2013 – Plaatsing monument 09
25-03-2013 – Plaatsing monument 10
25-03-2013 – Plaatsing monument 11
25-03-2013 – Plaatsing monument 12
27-03-2013 (2) – Hendrik de Jonge
27-03-2013 (3) – Hendrik de Jonge
27-03-2013 (4)
27-03-2013 (5) – Jonny van der Schuur
27-03-2013 (6) – Jonny van der Schuur
27-03-2013 (7) – Jonny van der Schuur
27-03-2013 (8) – Henk Zuidersma en Hendrik de Jonge
27-03-2013 (9) – Henk Zuidersma en Hendrik de Jonge
27-03-2013 (10) – Jonny van der Schuur
27-03-2013 (11) – Hendrik de Jonge
27-03-2013 (12) – André Schuch en Jonny van der Schuur
27-03-2013 (13) – Henk Zuidersma en dhr. Steengenga
27-03-2013 (14) – Hille Eppinga, Jan Barend de Vries en Minke Eppinga
27-03-2013 (15) – Monique Huizer en Hille Eppinga
27-03-2013 (16) – Unique van der Schuur
27-03-2013 (17) – Unique van der Schuur
Onthulling monument
27 maart onthulling monument. Circa 150 genodigden zijn aanwezig in de Ontmoetingskerk. Corstiaan Bruinsma (lid RvB), Rense Schuurmans (historicus), Hille Eppinga (projectleider) houden toespraken. Het monument wordt onthuld door de dames Bekhof, Hooghart en Van Trierum. Corstiaan Bruinsma, burgemeester van Tynaarlo en burgemeester van Franeker houden toespraak. Kinderen van de 7 Lagere Scholen uit Zuidlaren laten ballonnen op en lezen gedichten voor. In de Kimme wordt de Fotodocumentaire vertoond.
