Lentis Magazine, 4-2021

In de spiegel van de tijd
Kleding, enkele feiten en een briefwisseling

Door Rense Schuurmans

Met een klein beetje geluk vind je in de Kringloopwinkel trendy, vrolijke en kwalitatief goede kleding en dat voor de prijs van een zak aard­appelen. Minder dan 100 jaar geleden was dit anders. De massa­productie van vaak goedkope kleding, sinds een aantal tientallen jaren in lage lonen landen, was nog niet begonnen. Kleding was toentertijd een duur product; werkkleding moest ‘onverslijtbaar zijn’, het pak voor ‘den Zondag’ en voor bijzondere gebeurtenissen ging vaak een leven­lang mee*. De relatief hoge prijs van kleding en de lage levens­standaard van veel mensen verklaren vermoedelijk dat de meeste patiënten ‘stichtingskleeren’ dragen. In het jaarverslag van Dennenoord over 1930 staat dat circa 620 van de ongeveer 800 patiënten worden gekleed in stichtingskleding. De mannen krijgen hemden van molton­bever, werkpakken en voor de zondag en voor wandelingen ‘confectie-kostuums’, overjassen voor in de winter en manchester-jekkers voor de buitenwerkers. De vrouwen dragen flanellen en katoenen ondergoed in de zomer, borstrokken in de winter en gekleurde onderjurken in plaats van de eerder verstrekte gestreepte rokken.
Werkjaponnen en voor de zondagen andere japonnen van gekleurde fantasiestoffen of blauw kamgaren. Wintermantels voor de koudere jaargetijden. De stichtingskleding zorgt ervoor dat de patiënt geen kou hoeft te lijden, maar heeft ook beperkingen. De uniformiteit in kleding maakt een armoedige indruk, een lastiger probleem was dat van de passende kleding; de massakleding was niet op de persoonlijke maat gemaakt.

In 1930 werd aan de geneesheer-directeur van Dennenoord de volgende vraag gesteld in een brief.

Het antwoord van de geneesheer-directeur kwam op 14 oktober.

De patiëntendossiers uit die jaren bevat veel correspondentie met een vergelijkbare inhoud; praktische vragen die opborrelen uit de leefomstandigheden in die tijd en die zijn anders dan die in de huidige tijd. Het gaat over de dagelijkse gang van zaken, die wij herkennen.

*Dat kleding letterlijk een leven mee kan gaan, ook onderbroeken en sokken, maakt de Friese meesterschilder Jopie Huisman zichtbaar in het naar hem genoemde museum in Workum.
**De gebruikte naam is niet de werkelijke naam