Groeten uit Dennenoord

Van het besloten platteland naar de open stad.
Meer dan honderd jaar psychiatrische zorg en alles wat daarbij hoort.

Uitgave: 2009

Samenstelling en tekst: Rense Schuurmans
Redaktie: H. Hartman, A. Krijgsheld, C. Raatgever en J. Strijk
Digitalisering foto’ s: J. Berghuis
Vormgeving: Extra Bold, Groningen
Druk: Scholma druk bv, Bedum
Uitgeverij: Uitgeverij Profiel bv, Bedum
ISBN: 9789052944661
Omvang: 336 pagina’s

Het verhaal van Dennenoord en de respectievelijke opvolgers van GGz Groningen en Lentis, is nauw vervlochten met andere verhalen. Natuurlijk met dat van de psychiatrie over de laatste honderdvijfentwintig jaar. Verder met dat van de verzuiling, en vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw de ontzuiling. In 1918 vallen veel doden door de Spaanse griep; tijdens de Tweede Wereldoorlog worden werknemers gedwongen om voor de bezetter te gaan werken; in de jaren tachtig doet de computer haar intrede, tien jaar later wordt de aanval op roken ingezet en vanaf 2005 is de instelling onderworpen aan de zegeningen en de tucht van de marktwerking – om maar aan te geven dat de instelling, die haar oorsprong heeft in het Drentse Zuidlaren, midden in de Nederlandse samenleving staat. Voor het complete verhaal is de inbreng van iedere betrokkene van belang, menselijkerwijze is dat echter teveel gevraagd.

Ondertussen beoogt dit boek te vermaken, herkenning op te roepen en een bijdrage te leveren aan het inzicht dat allen die zich bewegen op het gebied van geestelijke gezondheidszorg geholpen zijn met gespreksstof voor een nooit eindigende dialoog op dit fascinerende en soms zo pijnlijke levensterrein. Kortom, een boek voor iedereen die in de eigen spiegel of die van zijn voorouders wil kijken. Veel zaken komen aan de orde. Zo blijkt dat de medicijnrevolutie in de jaren vijftig een grote verbetering bracht, en dat misschien vooral in eerste instantie voor degenen die geen medicatie slikten. Het beeld dat orde, rust en reinheid centraal stonden roept vraagtekens op. In ieder geval was het met de reinheid, in onze huidige ogen, niet best gesteld. Homoseksualiteit ‘bestond niet’ voor de jaren zestig. De populaire stelling dat eenmaal opgenomen in het gesticht leidde tot een levenslang verblijf in de inrichting blijkt niet te kloppen; veruit de meeste patiënten werden na enige tijd ontslagen. De betekenistoekenning kent sterke verschuivingen, zo worden de patiënten vanaf de jaren twintig ingespannen voor de wagens om voeding en andere goederen naar de paviljoenen te vervoeren, onder het motto dat (fysieke) arbeid veel goeds brengt, veertig jaar later stopt deze dan als inhumaan beoordeelde praktijk met de motivering dat de mens geen trekdier is. 

Vermaatschappelijking in de jaren zeventig is het binnenhalen van de ‘buitenwereld’ op het terrein,
tien jaar later is de vermaatschappelijking het omgekeerde: het vertrek van het terrein. Het blijkt dat de kwaliteitseisen almaar veranderen. Honderd jaar geleden was de bedverpleging de norm. Vijftig jaar geleden bepaalde activering de kwaliteit. Wat is in onze tijd de kwaliteitseis? Is dat de combinatie van behandelovereenkomst en geprotocolleerde behandeling? Wat gelijk is gebleven, is dat de mens met levensproblematiek en hen die hen omringen zich willen onderscheiden van de mens die getroffen is door zwaardere psychiatrische problematiek; zelfs ruimtelijk werden en worden beide groeperingen gescheiden, ongetwijfeld heel begrijpelijk, in ieder geval is hier sprake van continuïteit. Altijd was er tevredenheid, altijd is er geklaagd; is er dan niets veranderd? Het is niet overdreven om te stellen dat tijdens de hier beschreven periode de gevoeligheid van onrecht, pech en al het andere mogelijke leed is toegenomen. Het is zoals het is, is niet meer voldoende; het gaat om hoe het moet worden of toch in ieder geval over hoe problemen kunnen worden voorkomen. We – patiënt, cliënt, familie, hulpverlener, buurt en al de anderen – stellen steeds hogere eisen; de ontwikkeling gaat wat dit betreft met een verbluffende snelheid. Oud en gedegen is uit, jong en dynamisch is in. Maar ook, neemt het individu (nog) verantwoordelijkheid, met bijpassende opoffering, voor het welbevinden van de naaste? Dit, en n og veel meer heeft in dit boek een plek; Dennenoord als Nederland in het klein,als voorouder van Lentis.