Groot Bronswijk 1873-1973

Vereniging tot Christelijke Liefdadigheid te Wagenborgen
in samenwerking met Buijten & Schipperheijn te Amsterdam

Uitgave: 1973

Door: Drs. J. KLatter
Druk: Buijten & Schipperheijn, Amsterdam
Cliche’ s: Van Setten en Co, Amsterdam (zwart/wit), NHP, Amsterdam (kleuren)
Bindwerk: J.A. van Waarden, Amsterdam
Stofomslag: R. Maters; dia’ s van Aerofoto Eelde
Bandontwerp: R. Maters
Typografische verzorging: E.C.N. Koning
Tekeningen hoofdstuk XII – ,,Miniaturen”: C.R.B. van Deutekom
Foto’ s oude(re)-inrichting: archief Vereniging T.C.L.; H.J. Oosten, Zuidlaren, mevr. J.W. Brons, fam. Schuur, Wagenborgen.
Foto’ s: nieuwe: J.J. Honingh, ,,Groot Bronswijk” – Wagenborgen
Foto’ s brand-,,Salem”: J. Knollema, Delfzijl
Foto’ s hoofdstuk X: Geestelijke zorg de eeuwen door, welwillend ter beschikking gesteld door F. Kramer, Franeker en Uitgeverij De Tijdstroom, Lochem.

,,Groot Bronswijk na honderd jaar” is een getrouw spiegelbeeld van een eeuw maatschappelijke en geestelijke ontwikkeling.
Honderd jaren is-naar menselijke maatstaven gemeten-een zeer lange tijd, en wanneer wij de toestanden aan het begin en aan het einde van deze periode met elkaar vergelijken, dan verdient het initiatief van Trijntje, Jan en Wolter Brons te meer onze diepste bewondering en respect.
Een eenvoudig boerengezin, deze familie Brons uit Wagenborgen, dat de moed had-geconfronteerd met de misdeelde medemens-voor deze mensen op te komen, die medemens, schepsel van God, te aanvaarden en recht te doen. En dat in een tijd, warin de maatschappelijke orde, beheerst door de industriële revolutie, nog maar nauwelijks en zeer karig de ,,normale” mens naar zijn prestatie en inzet honoreerde, en waarin een speciale wetgeving ter bescherming van zwakken, zelfs van jonge kinderen, geheel ontbrak!
De snaar, die bij deze mensen trilde, gaf een zuiver geluid, de weerklank van het Evangelie, dat om Christus’ wil de hand van de naaste in de onze legt. Hier dan heel in het bijzonder de hand van de geestelijk gestoorde medemens, aan wie-om de woorden van het ,,handvest” der vereniging te citeren-,,naar het woord van Christus barmhartigheid moet geschieden”. Hier blonk het gelouterde goud der radicale medemenselijkheid.
Er was toen durf voor nodig om te komen tot de oprichting van een ,,Vereniging tot Christelijke Liefdadigheid”, toen aan de achtergeblevenen in de maatschappij nog maar nauwelijks algemene aandacht werd geschonken.
Met eerbied moet ons vervullen wat men zo geringe middelen, onder dikwijls benarde omstandigheden en zo grote zorgen met zo grote liefde werd verricht. Des te meer nu wij, honderd jaar later,-levend in een maatschappij met bijkans perfecte sociale voorzieningen-nog zo vaak en indringend werkzaam moeten zijn om aan de gehandicapten werkelijk recht te doen.
Daarom zien wij ook met grote dankbaarheid terug op onze voorgangers, die met schaarste mogelijkheden en nauwelijks deskundige hulp de grondslag hebben gelegd voor datgene, wat thans ”Groot Bronswijk” heet.
Wie zijn wij, dat wij in hun voetstappen dit grote werk mogen en moeten voortzetten!
Wat zijn de omstandigheden veranderd. De initiatiefnemers, naderhand bijgestaan door enkele andere bestuursleden-waaronder Magendans, de eerste directeur-, waren niet slechts belast met het beleidvoerend werk, doch daarnaast ook met de zorgen en de beslommeringen van het dagelijks gebeuren, terwijl later tot op de huidige dag het bestuur werd en wordt bijgestaan door een staf van deskundige medewerkers en medewerksters, aan wie de dagelijkse leiding kan worden overgelaten.
Op het werk van onze voorgangers zien wij thans terug in dit gedenkboek, waarin de voorbije eeuw herkenbaar is geworden.
Dankbaar zijn wij voor dit boekwerk, dat met grote toewijding is opgezet door een auteur, die niet alleen met groot vakmanschap, doch niet minder vanuit zijn persoonlijke historische betrokkenheid op onze landstreek en haar bevolking, in zijn werk een historisch verantwoorde uiteenzetting heeft gegeven van een eeuw werken voor onze gehandicapte medemens.
Zij deze terugblik voor ieder, die dit leest, tevens een stimulans om in het zelfde spoor verder te gaan.

A.P. Veenkamp
Voorzitter bestuur ,,Vereniging tot Christelijke Liefdadigheid”