2009.10

Noorder Sanatorium

Postadres: Stationsweg 161, 9471 GP, Zuidlaren
Afdeling/E-nummer: Noorder Sanatorium (E055)
Bouwjaar: 1935
Rijksmonument nummer: 395339
Architect: Egbert Reitsma
Tuinarchitect: J. Vroom Jr.
Bijzonderheden: in 1935 naar ontwerp van de Groningse architect Egbert Reitsma (1892-1976) gereedgekomen zelfstandige, meer ‘open’ uitbreiding van de in 1895 opgeleverde aan de overzijde van de weg gelegen ‘gesloten’ psychiatrische inrichting op gereformeerde grondslag ‘Dennenoord’. Dennenoord heeft het Noorder Sanatorium verkocht

Klik hier voor extra informatie Noorder Sanatorium

1933 – 1940

Klik op de foto voor een uitvergroting

  • 1933-01-23 – Fragment uit notulen Stichtingsraad:
    • Gesproken wordt nog over de bouw van een Sanatorium op het terrein aan de andere zijde van de straatweg.
  • 1933-03-15 – Fragment uit notulen Stichtingsraad:
    • Dat het plan voor het Sanatorium is goedgekeurd door het Centraal Bestuur.
  • 1933-09-09 – Fragment uit notulen Stichtingsraad:
    • Door de huismeesteres is gevraagd met het oog op haar drukke werkzaamheden om een adjunct huismeesteres. Algemeene gedachte is dat het beste is deze zaak uit te stellen tot het nieuw Sanatorium zulk een hulp noodzakelijk maakt.
    • Uit een brief van den minister aan het Centraal Bestuur blijkt dat de bouw van het Sanatorium definitief goedgekeurd is, met de opmerking dat er met de voorgeschreven maten nauwkeurig rekening gehouden moet worden. Het Centraal Bestuur wil de aanbesteding onderhandsch doen geschieden. Het concept bestek is bij het Centraal Bestuur.

1933-10-13.00 – Uitslag aanbesteding bouw Sanatorium

1933-10-13.01 – Uitslag aanbesteding bouw Sanatorium

1933-10-13.03 – Uitslag aanbesteding bouw Sanatorium

1934.00 – Aanleg vijver Noorder Sanatorium

1934.01 – De vijver van het Noorder Sanatorium is gereed. Met de tuinaanleg moet nog worden begonnen

1934.02 – Achterkant van het Noorder Sanatorium. Met links van het midden het ketelhuis met cokeskelder. Met de lift werd de cokes omhoog gebracht en in de kelder gestort

1934.03 – Luchtfoto. Het water staat net in de vijver van het Noorder Sanatorium. Links boven zijn de verplegerswoningen t.h.v. De Laarkerk te zien. Tussen de verplegerswoningen en het Noorder Sanatorium de directeurswoning

1934.04 – De vijver bij het Noorder Santorium werd vooral door patiënten uitgegraven

26-04-1935 – Fragment ‘Het Noorden in woord en beeld’, jrg. 11, No.6: Het aantal gebouwen, behoorende tot het grootste gesticht voor geesteszieken in de bosschen van Zuidlaren is weer met een vermeerderd, en wel met een zeer modern Sanatorium, dat wel geheel uit glas en beton lijkt opgetrokken. Onze foto’s van de vóór- en de achterzijde toonen, hoe fier het oprijst en hoeveel licht en lucht het interieur zal verlevendigen! Het Noorden van Drenthe is wel gezegend met deze heilbrengende instituten!

26-04-1935 – Fragment ‘Het Noorden in woord en beeld’, jrg. 11, No.6

1934.00 – Brief uitnodiging opening

1934 – Toespraak Opening door Dr. Wetter

1935.00 – Noorder Sanatorium en directeurswoning. De vijver van het Noorder Sanatorium werd met de schep uitgegraven. Het zand werd in een kar die op een rails stond geschept en afgevoerd door een paard voor de kiepkarren te spannen

Augustus 1935.01 – Fragment Verslagen en mededeelingen betreffende de volksgezondheid – No.8

2 september 1935.01 – Fragment Armenwet

1935.00 – Lijst genodigden t.a.v. opening Noorder Sanatorium

1935.01 – Lijst genodigden t.a.v. opening Noorder Sanatorium

1935.02 – Lijst genodigden t.a.v. opening Noorder Sanatorium

20 september 1935 – De bazuin

4 oktober 1935.01 – Fragment Het Noorden in woord en beeld – jrg.11 – No.29. Wederom is Drenthe en daarmee het geheele Noorden een zegenrijke inrichting op ’t terrein der genezing en behandeling van geesteszieken rijker geworden door de opening van het Noorder Sanatorium te Dennenoord te Zuidlaren. Naast de reeds bestaande groote inrichting voor krankzinnigen, zal ook dit Sanatorium, dat geen rechterlijke machtiging vergt om er in opgenomen te worden, veel nut stichten. Daarvan getuigde ook Prof. v.d. Scheer uit Groningen bij de opening, die officieel plaats had op Vrijdag 27 Sept. in de gestichtskerk, ter gelegenheid van de algemeene vergadering van de Vereen. tot Chr. verzorging van krankzinnigen in Nederland. De voorz., mr. G. van Balen, burgemeester van Delft, verwelkomde de talrijke autoriteiten, doktoren, dir. van andere gestichten e.a. Op onze eene foto zien we zittend op de eerste rij resp. 4e, 5e, 6e van links de Commissaris der Koningin in de Provincies Drenthe en Groningen en den burgemeester van Zuidlaren.

4 oktober 1935.02 – Fragment Het Noorden in woord en beeld – jrg.11 – No.29. Terwijl op de andere foto een groep officieele personen geeft op hun rondgang door het gebouw en omgeving.

4 oktober 1935.03 – Fragment Het Noorden in woord en beeld – jrg.11 – No.29.

4 oktober 1935.04 – Fragment Het Noorden in woord en beeld – jrg.11 – No.29. Een der rustige dagverblijven met mooie zitjes in deze nieuwe psychiatrische inrichting. Dat hier alles naar de nieuwste eischen en tot in de puntjes is verzorgd., bleek ook zonder dat deskundigen daarop wezen!

4 oktober 1935.05 – Fragment Het Noorden in woord en beeld – jrg.11 – No.29. De ruime en rustige hal bij de entrée van het nieuwe Sanatorium.

1936.01 – Poseren voor het Noorder Sanatorium. Voorste rij, 2e van links Aaf Helmus (Foto Jose Teriele)

1936.01 – Fragment Gids geestelijke volksgezondheid in Nederland

31 juli 1936.01 – Fragment Het Noorden in woord en beeld – jrg.12 – No.20. In weldadig kalm aandoende kleuren van blank en blauw, verrijst het nieuwe Noorder-Sanatorium te Zuidlaren voor den voorbijganger, als een prachtig voorbeeld van rust gevende moderne gebouw.

1937.01 – Fragment De organisatie van de burgelijke armenzorg

1937.01 – Noorder Sanatorium

18 februari 1938.01 – Fragment Het Noorden in woord en beeld – jrg.13 – No.49. Het nieuwe Noorder-Sanatorium van de gestichten te Zuidlaren, imponeert door de prachtige kleuren, blauw en wit, die alle voorbijgangers boeien. Het is één rustig stemmend geheel, waarvan ook deze sobere en toch monumentale ingang een samenwerkend deel uitmaakt.

19 maart 1938 – Fragment De L.O. – orgaan van de Vereeniging van Gymnastiek Onderwijzers

1938.01 – Fragment 40 jaar Christelijk maatschappelijke arbeid in Nederland

September 1938.01 – Fragment Verslagen en mededeelingen betreffende de volksgezondheid – No.9

1939.00 – Noorder Sanatorium

  • 1940-05-10t/m12 – Oorlogshandelingen
  • 1940 – Fragment uit Rapport Stichtingsbestuur van Dennenoord over 1940
    • a. UITVOERING VAN BIJZONDERE OPDRACHTEN.
      • 2. In ’t Noorder Sanatorium werd na een kleine verbouwing een kamer ingericht voor den inwonenden Geneeheer Drs. J. Doff.

1940.00 – Personeel Noorder Sanatorium vlak voor de ontruiming door de bezetter

1941 – 1950

1941.00 – Duitse bezetter in en om het Noorder Sanatorium

1941.01 – Duitse bezetter in en om het Noorder Sanatorium

1941.02 – Duitse bezetter in en om het Noorder Sanatorium

1941.03 – Duitse bezetter in en om het Noorder Sanatorium

  • 1941 – Fragment uit Rapport Stichtingsbestuur van Dennenoord over 1941:
    • b. BIJZONDERE GEBEURTENISSEN.
      • De 26ste September werd het Noorder Sanatorium gevorderd ten behoeve van de Duitsche Weermacht. In de namiddag van 1 October was het gebouw door ons ontruimd. Van de 44 mannen-patiënten keerden 5 zgn. van verlof terug naar de gestichtsafdeeling en werden 3 in deze afdeeling in bewaring gesteld. Van de 51 vrouwen-patiënten keerden 2 zgn. van verlof terug en werden 14 in bewaring gesteld. De pav. 1 en 2 (links en rechts van het Administratiegebouw) werden ingericht als open afdeeling (als zoodanig waren zij ook reeds in gebruik vóór de opening van het Noorder Sanatorium op 1 October 1935). Zij bieden plaats aan 36 m. en 36 vr. patiënten. De patiënten tevoren verpleegd in de pav. 1 en 2 werden overgebracht naar afdeelingen in de pav. 4, 7, 15 en 16. Geen enkele patiënt behoefde overgeplaatst te worden naar een andere inrichting, evenmin keerden patiënten vóórtijdig naar huis terug. Het verplegend personeel uit de pav. 1 en 2 werd tijdelijk gehuisvest in de (vanaf 1 September leegstaande) woning van Drs. van der Borgh. Tegen het einde van het jaar werden ook zij verdeeld over andere paviljoenen. Op 24 October werd ook nog de woning van de Geneesheer-Directeur gevorderd. Deze betrok met zijn gezin tijdelijk het leegstaande huis, dat vóór Juli 1939 bewoond werd door Drs. Bouman. Ten slotte werd eind October nog beslag gelegd op een gedeelte van het Molenmeer (de weide tegenover de woning van de Geneesheer-Directeur).

1942.00 – 1942, medewerksters van het Noorder Sanatorium, die na in beslagname van dit paviljoen door de Duitse bezetter, werkzaam waren op Dennenoord in de afdelingen Overmeer en Overbosch (gevestigd in het Hoofdgebouw). De mevrouw in het zwart is een patiënte, verder o.m. H. van Bergen, S. de Boer, T. Stevens, L. Grasdijk, B. Tromp, M. Huisman, S. Huying en F. Modderman

1942.01 – Medewerksters van het Noorder Sanatorium, die na in beslagname van dit paviljoen door de Duitse bezetter, werkzaam waren op Dennenoord in de afdelingen Overmeer en Overbosch (gevestigd in het Hoofdgebouw). o.m. Zusters Stevens, Tromp, de Boer, Hooghart en van Bergen

1943.00 – Noorder Sanatorium

15 mei 1944 – Fragment overzicht geëvacueerde en daarmede overeenkomende inrichtingen

1946.01 – Fragment Nieuwe Drentse volksalmanak deel II

1946.02 – Fragment Nieuwe Drentse volksalmanak deel II

1947.00 – De dames en heren zitten en staan keurig gerangschikt. De zittende heren van links naar rechts: de doktoren Speelman, van der Laan, Wetter, Doff, Moolhuizen, Jonkers. De mw. Links in het wit is hoofdzuster Hielema. Zittend op de voorgrond de verpleegkundigen Evenhuis, Holwerda, Modderman. Verder: Kamstra, Greidanus, Medema, Knol, Boer, Tromp en Kroeske. Allen m.u.v. Geneesheer-directeur Wetter, werkzaam op het Noorder Sanatorium

1947.01

  • 1949 – Fragment Rapport voor het Algemeen Bestuur van het Stichtingsbestuur:
    • a. UITVOERING BIJZONDERE OPDRACHTEN.
      • Voor het Noorder Sanatorium werd een tafelbiljart (90 bij 180) aangeschaft.
    • b. BIJZONDERE GEBEURTENISSEN.
      • Op 3 Juni werd het Noorder-Sanatorium bezichtigd door de leden van het Internationale Ziekenhuis Congres (gehouden te Groningen).
    • d. GANG EN TOESTAND DER STICHTING.
      • III. Medische staf:
        • Op 17 November vergaderde in het Noorder-Sanatorium de afd. Assen van de Ned. Mij. tot Bevordering der Geneeskunst; er werden voordrachten gehouden door de geneesheren J. Doff, J.J. Speelman en F.H. Pruys.
        • Op 3 December vergaderde in het Noorder-Sanatorium de afd. Noord van de Chr. Ver. van Natuur- en Geneeskundigen; er werd een voordracht gehouden door de Geneesheer-Directeur.
  • 1949-05-22t/m28 – Fragment Rapport Geneesheer-Directeur nr. 21:
    • Onderhoud Gebouwen:
      • Timmerwinkel:
        • In het Noorder Sanatorium werd de overtollige ruimte in de schoorsteen van de warmwaterketel met stenen opgevuld en de granitovloeren in de verwarmingskelder, de strijkzaal en de keuken opgeschuurd.
      • Smederij:
        • In het Noorder Sanatorium werden 2 liften gerepareerd.
      • Schilderswinkel:
        • In het Noorder Sanatorium werden ruiten gezet.
        • Voortgegaan werd met het buitenwerk van het Noorder Sanatorium.
      • Onderhoud Terrein:
        • Bij het Noorder Sanatorium werden dahlia’s in de perken geplant; de binnentuinen werden schoongemaakt.

Mei 1949-05 – Fragment uit ‘Het noorden in woord en beeld – No.20’

1951 – 1960

1951.00

1953.00

1953.17/18/19 – Op 15, 16 & 22 december 1953 brengt prof. v.d Scheer een werkbezoek aan Dennenoord. Een fragment uit het rapport. Voor het volledige rapport zie: link: Momentopname

1955.00 – Entree Noorder Sanatorium en rechts de woning van de geneesheer directeur

1960.00 – Panorama foto Noorder Sanatorium (Foto: Gerrit de Vries)

1960.01 – Noorder Sanatorium bij nacht (Foto: Gerrit de Vries)

1960.02 – Noorder Sanatorium bij nacht (Foto: Gerrit de Vries)

1960.03 – Noorder Sanatorium bij nacht (Foto: Gerrit de Vries)

1960.04 – Noorder Sanatorium bij nacht (Foto: Gerrit de Vries)

1960.05 – MULO leerlingen krijgen een rondleiding in het Noorder Sanatorium

1960.06 – MULO leerlingen krijgen een rondleiding in het Noorder Sanatorium

1961 – 1970

1961.00 – Een kerstgroet

1961.01 – Een kerstgroet

1963.00 – Kerstfeest in de hal van het Noorder Sanatorium (Foto J. Sulman-Hartholt)

1963.00 – Kerstfeest in de hal van het Noorder Sanatorium (Foto J. Sulman-Hartholt)

1963.01 – Een bloemetje en felicitaties i.v.m. diplomering (Foto J. Sulman-Hartholt)

1963.02 – Een bloemetje en felicitaties i.v.m. diplomering (Foto J. Sulman-Hartholt)

1963.04 – Een bloemetje en felicitaties i.v.m. diplomering (Foto J. Sulman-Hartholt)

1963.05 – Een bloemetje en felicitaties i.v.m. diplomering (Foto J. Sulman-Hartholt)

1963.06 – (Foto: Willemmien Speelman)

Jaren 60.00 – Therapieruimte van het Noorder Sanatorium, links boven Valk (therapieleider), verder o.m. Bekker, Schutter, Top, Nieboer en Emmens

Jaren 60.01 – Koffiepauze/overleg personeel

Jaren 60.02 – Noorder Sanatorium bij nacht en verlicht wegens feestdagen

Jaren 60.03 – Entree Noorder Sanatorium

Jaren 60.04

Jaren 60.05 – Vijver Noorder Sanatorium (Foto: Fam. Kram)

Jaren 60.06 – Voorzijde Noorder Sanatorium (Foto: Fam. Kram)

Jaren 60.07 – Vijver Noorder Sanatorium (Foto: Fam. Kram)

Jaren 60.08 – Entree Noorder Sanatorium (Foto: Jan Hoving)

Jaren 60.09 – Joop Hamstra en Jan Klok in de tuin van het Noorder Sanatorium (Foto: Joop Hamstra)

1966.00 – Entree van de kelder aan de achterkant van het Noorder Sanatorium. Met de auto kon je de ene ingang nemen en de andere opening als uitgang gebruiken. Boven de kelder het ketelhuis

1968.00

1970.00 – Rechts het Noorder Sanatorium, links de Stationsstraat. De weg die Sanatorium en de rest van de instelling doorsneed. Op de voorgrond de woning van de directeur

1970.01 – Luchtfoto van het Noorder Sanatorium

1971 – 1980

1972.00 – Verschillende boomsoorten, terrasvorming

1972.01 – Luchtfoto met o.a. het Noorder Sanatorium en de directeurswoning

  • 1973-12 – Fragment Personeelskrant Dennenoord – 1e Jrg. Kersteditie:
    • Terugblik over de organisatie 1e jaargang: De blauwe cederboom bij N.S. staat weer rechtop.

Jaren 70.00 – Hier ontbreekt de beschoeiing die in latere jaren tegen de wand werd aangebracht

Jaren 70.01

Jaren 70.02

Jaren 70.03

Jaren 70.04 – Noorder Sanatorium (Foto: Fam. Kram)

Jaren 70.05 – Entree Noorder Sanatorium (Foto: Fam. Kram)

1980.00 – Sanatorium. In de jaren 80 heeft men getracht het pand op te knappen voor eigen gebruik. Nadeel was, dat het pand aan de overkant van de weg stond. Het bleek erg moeilijk te zijn om het pand zodanig op te knappen dat de architectuur behouden bleef. Er waren verschillende belangstellenden, o.a. Bhagwan hotel en een Verzekeringsmaatschappij. Dhr. Jonkman van Pharma Bio Research beloofde het gebouw in oorspronkelijke stijl te renoveren, wat hij ook gedaan heeft

1980.01 – Transformatorhuisje bij het Noorder Sanatorium

1980.02 – Achterkant Noorder Sanatorium met haar glas- en loodramen

1980.03 – Ingang Noorder Sanatorium. Behoudens de begroeiing dezelfde blik dan in 1935, het jaar van de opening

1980.04 – Zonnewijzer voor het Noorder Sanatorium

1981 – 1990

Jaren 80.00 – Technische dienstruimte in het Noorder Sanatorium

Jaren 80.03 – Luchtfoto met linksboven het Noorder Sanatorium, aan de overkant van de Stationsweg 4 dokterswoningen, 3 zusterflast (Specht, Eekhoorn en Fazant), Molenmeer en uiterst rechtsboven het Zuiderpaviljoen. Onder is een groot gedeelte van Westlaren te zien wat m.n. gebouwd is t.a.v. Dennenoord personeel

1990.00 – Achterzijde Noorder Sanatorium, vleugel A

1990.01 – Acherzijde Noorder Sanatorium, detail beglazing trappenhuis

1990.02 – Ingangspartij Noorder Sanatorium

1990.03 – Ingangspartij detail, Noorder Sanatorium

1990.04 – Achtergevel trappenhuis Noorder Sanatorium

1990.05 – Achterzijde Noorder Sanatorium, vleugel C

1990.06 – Achterzijde Noorder Sanatorium, vleugel D

1990.07 – Acherzijde Noorder Sanatorium, vleugel A/B

1990.08 – Tuin Noorder Sanatorium voorzijde

1990.09 – Tuin Noorder Sanatorium voorzijde

1990.10 – Tuin Noorder Sanatorium voorzijde

1990.11 – Tuin Noorder Sanatorium voorzijde

1990.12 – Tuin Noorder Sanatorium voorzijde

1990.13 – Tuin Noorder Sanatorium voorzijde

1990.14 – Noorder Sanatorium, vleugel C

1990.15 – Tuinen Noorder Sanatorium, vleugel C

1990.16 – Noorder Sanatorium, vleugel D

1990.17 – Noorder Sanatorium, vleugel D, lighal

1990.18 – Noorder Sanatorium, vleugel D, lighal

1990.19 – Voorzijde Noorder Sanatorium

1990.20 – Voorzijde Noorder Sanatorium, vleugel C/D

1990.21 – Binnenzijde, vleugel D/B

1990.22 – Ingangspartij, links vleugel C, rechts vleugel D

1990.23 – Toren Noorder Sanatorium, links vleugel B, rechts vleugel A

1990.24 – Noorder Sanatorium, vleugel B

1990.25 – Noorder Sanatorium, vleugel B

1990.26 – Voorzijde torenpartij Noorder Sanatorium

1990.27 – Interieur centrale hal Noorder Sanatorium

1990.28 – Interieur glas-in-lood raam Noorder Sanatorium.

1990.29 – Detail interieur glas-in-lood raam Noorder Sanatorium

1990.30 – Detail interieur glas-in-lood raam Noorder Sanatorium

1990.31 – Detail interieur glas-in-lood raam Noorder Sanatorium

1990.32 – Detail interieur glas-in-lood raam Noorder Sanatorium

1990.33 – Interieur centrale hal Noorder Sanatorium

1990.34 – Interieur centrale hal, vide en trap Noorder Sanatorium

1990.35 – Interieur hoekvenster, banken Noorder Sanatorium

1990.36 – Interieur gang, lichtstraat Noorder Sanatorium

1990.37 – Interieur huiskamer, vleugel D Noorder Sanatorium

1991 – 2000

01-04-1991.01 – Luchtfoto (Foto Peter Mijnheer)

1993.00 – Interieur kelder, trap (Terrazzo) Noorder Sanatorium

1993.01 – Interieur keuken vloer (Terrazzo) Noorder Sanatorium

1993.02 – Interieur trap centrale hal Noorder Sanatorium

1993.03 – Interieur badkamer (Terrazzo) Noorder Sanatorium

20 oktober 1994 – NRC Handelsblad

2001 – 2010

2009.00 – Typische blauwe stalen kozijnen van het Noorder Sanatorium (Deze kleur blauw was overigens de favoriete kleur van de architect)

2009.01 – Fragment glas- en loodraam aan achterzijde van het pand. Het grootste glas- en loodraam in het noorden van Nederland

2009.02 – Imposante trapopgang in de Centrale hal

2009.03 – Imposante trapopgang in de Centrale hal

2009.04 – Imposante trapopgang in de Centrale hal

2009.05 – Achterzijde ’toren’ met haar glas- en loodraam

2009.06 – Doorkijkje in de tuin

2009.07 – Entree

2009.08

2009.09 – Wandtegels in de favoriete blauwe kleur van de architect

2009.10 – Fragment van het glas- en loodraam

2009.11 – Fragment van het glas- en loodraam

2009.12 – Na de bevrijding van WOII was het gebouw ernstig beschadigd. Op de traptreden zijn nog duidelijk de herstelwerkzaamheden zichtbaar

2009.13

2009.14 – Koperen deurklinken in de Centrale hal

2009.15 – Tuin aan de voorzijde

2009.16 – Tuin met zonnewijzer aan de voorzijde

2009.17 – Tuin met zonnewijzer aan de voorzijde

2009.18 – Vijver voor het gebouw. Een vijver die discussie tussen Geneesheer-directeur Wetter en architect Vroom veroorzaakt heeft. Dr. Wetter wilde geen vijver in de buurt van psychiatrische patiënten vanwege het verdrinkingsgevaar. De architect wilde de vijver om het grote gebouw nog groter te doen laten lijken door de weerspiegeling van het pand in de vijver. Uiteindelijk mocht de vijver er komen, mits deze maar maximaal 70 cm diep zou worden. Dit is ook de reden dat schaatsers in de winter als eerste te zien zijn op de vijver voor het Noorder Sanatorium

2009.19

2009.20

2009.21 – Blauwe kozijnen en tegels, maar ook mede dankzij de blauwe zonwering zorgde voor de bijnaam ‘het blauwe gesticht’

2009.22 – Keuken

2009.23

2009.24

2009.25

2009.26 – Hoogste punt

2009.27

2009.28

2009.29

2009.31

2009.32

2009.33

2009.34

2009.35

2009.36

2011 – 2020

Klik op de foto voor een uitvergroting

  • 7 juli 2016 – Dagblad van het Noorden:
    Zuidlaarders: Zet azc op plek sanatorium of PB-hoeve

    De Prins Bernhardhoeve. Foto: Jaspar Moulijn

    Het terrein van de voormalige Prins Bernhardhoeve (foto) en het Noorder Sanatorium zijn volgens de inwoners van Zuidlaren de geschikste locaties voor een asielzoekerscentrum. Over de komst van zo’n azc maken drie op de vijf inwoners zich geen zorgen.
    Dat wijst onderzoek van adviesbureau Necker van Naem in opdracht van de gemeente Tynaarlo uit. Bijna 1350 mensen in het dorp vulden de vragenlijst in. Zij noemen goede begeleiding van vluchtelingen, hulp om snel te integreren en extra inzet op veiligheid als de belangrijkste aandachtspunten.
    B en W van Tynaarlo buigen zich deze zomer over de keuze van een plek voor een azc. Burgemeester Marcel Thijsen is blij met de uitkomsten van het onderzoek en spreekt van een ‘hoge respons’. Hij belooft dat het college goed zal luisteren naar haar inwoners.
    Van de deelnemers aan de enquête geeft 58 procent de voorkeur aan huisvesting in bestaande gebouwen. Bijna de helft (48 procent) vindt de PB-hoeve de beste plek, een kwart (23 procent) zou de asielzoekers in het Noorder Sanatorium huisvesten. Als derde scoort het Lentis-terrein (Dennenoord) 4 procent.
    Van de geenquêteerde inwoners maakt 41 procent zich wel -in meer of mindere mate- zorgen over de huisvesting van asielzoekers. Deze groep wil dat het azc niet te dicht bij bestaande woningen komt.
    B en W beslissen komend najaar over het azc. Voor het zo ver is moeten ze in gesprek met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en de eigenaren van de grond of de eventuele pand(en) waar het azc zou moeten komen.
    Omwonenden en direct belanghebbenden worden daarna zo snel mogelijk bijgepraat. Ook komt er een informatieavond voor alle Zuidlaarders. Pas daarna neemt de gemeenteraad een definitief besluit over de locatie van het asielzoekerscentrum.

  • 14 november 2016 – Dagblad van het Noorden:
    Het Noorder Sanatorium in Zuidlaren komt in beheer bij Carex uit Groningen. Die gaat het op tijdelijke basis verhuren om leegstandproblemen te voorkomen.
    Het pand is eigendom van projectontwikkelaar Frank van Berlo uit Apeldoorn. Hij heeft moeite een definitieve nieuwe bestemming te vinden. ,,We willen er een woon-zorgcomplex van maken en zijn hierover in gesprek met diverse partijen. Maar we verwachten dat het nog zeker een paar maanden kan duren voor we tot overeenstemming komen.’’
    Van Berlo verwacht dat Carex het pand vooral gaat verhuren aan particulieren, die dus wel elk moment te horen kunnen krijgen dat ze er op korte termijn uit moeten. Mogelijk komen er ook wat bedrijfjes in het pand. ,,Maar dat is vooral aan Carex.’’
    Het is volgens Van Berlo moeilijk een partij te vinden die uit de voeten kan met dit pand op deze locatie, dat ook geldt als rijksmonument. Ook de grootte speelt een rol. ,,Dit is 5000 vierkante meter. We hebben hier in Apeldoorn wel andere complexen ontwikkeld, die zijn 1000 tot 1500 vierkante meter, en dus kleinschaliger. In het Noorder Sanatorium zou je makkelijk 25 tot 50 mensen kwijt kunnen, afhankelijk van de aanpak. Maar niet elke partij heeft behoefte aan die omvang.’’
    Het Noorder Sanatorium was tot voor kort in gebruik bij medicijntester PRA Health Sciences. Dit bedrijf verhuisde enkele jaren geleden naar een plek bij het Martini Ziekenhuis in Groningen. Sindsdien staat het leeg. Het was even in beeld als asielzoekerscentrum, maar het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers heeft laten weten geen behoefte te hebben aan een centrum in Zuidlaren.

16 augustus 2017 – Oostermoer – Noorder sanatorium verkocht

  • 17 augustus 2017 – Dagblad van het Noorden:
    Vastgoed Groningen is vanaf 1 september de nieuwe eigenaar van het gebouw van het Noorder Sanatorium in Zuidlaren, ook wel het Blauwe Paviljoen genoemd.

    De huidige eigenaar, projectontwikkelaar Frank van Berlo uit Apeldoorn, bevestigt de voorgenomen verkoop. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat hij zelf zorgappartementen in het monumentale complex zou ontwikkelen. ,,We zitten in Apeldoorn echter op een wat te grote afstand en dat maakt het lastig. Vastgoed Groningen zit dichter bij.’’

    Grootte
    Van Berlo liet eerder ook al weten moeite te hebben met de ontwikkeling van het pand vanwege de grootte van 5000 vierkante meter. Soortgelijke projecten zijn 1000 tot 1500 vierkante meter en zijn volgens Van Berlo beter te behappen. Daarom kwamen er voorlopig mensen via vastgoedbeheerder Carex tijdelijk in het pand te wonen of te werken.
    Een woordvoerster van Vastgoed Groningen, ook in Groningen gevestigd, kan nog niet zeggen wat het bedrijf met het gebouw gaat doen. ,,Degenen die daar over gaan zijn met vakantie. Na 1 september, als de transactie definitief is, willen we een toelichting geven.’’

    Bestemmingsplan
    B en W van Tynaarlo lieten eind vorig jaar weten positief te staan tegenover een wijziging van het bestemmingsplan, dat de vestiging van een woonzorgcomplex mogelijk moest maken.
    Het Noorder Sanatorium is in 1935 gebouwd naar een ontwerp van architect Egbert Reitsma. Het was eerst in gebruik bij psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord. In 1988 nam medicijnentester Pharma Bioresearch het pand over. Dit bedrijf ging over in PRA Health Sciences dat zich enkele jaren geleden bij het Martini Ziekenhuis in Groningen vestigde.

  • 4 december 2017 – RTV Drenthe – Twintig grote appartementen in Noorder Sanatorium in Zuidlaren
    ZUIDLAREN – Het Noordersanatorium in Zuidlaren heeft een nieuwe bestemming. Eigenaar Vastgoed Groningen wil er twintig grote appartementen in bouwen. De appartementen worden zo’n 130 tot 200 vierkante meter groot. De prijs ligt volgens mede-directeur Thijs van Bree van Vastgoed Noord tussen de drie ton en een half miljoen euro. Omdat het vroegere gebouw van Dennenoord een rijksmonument is, mag de eigenaar niet te veel aan het pand veranderen. Zo zijn de gangen, vloeren en wanden van monumentale waarde. “We kunnen niet heel veel veranderen, maar we zien ontzettend veel mogelijkheden om er ontzettend mooie appartementen van te maken”, zegt Thijs van Bree van Vastgoed Groningen. ‘Fantastisch om hier te wonen’ Het Noordersanatorium is in 1935 ontworpen door architect Egbert Reitsma. Zijn familie is blij met het initiatief om er appartementen in te bouwen, zegt kleindochter Frederiek Reitsma. “Dit is zo’n prachtig gebouw. Er waren in de jaren ’80 plannen om het pand te slopen en er een hotel neer te zetten. Dat is verschrikkelijk. “Reitsma is blij dat het pand nu zo gewaardeerd wordt. “Het lijkt me fantastisch om hier te wonen.”

4 december 2017 – Noorder Sanatorium (Bron: RTV Drenthe)

31 januari 2018 – HS Krant – Kunst in sanatorium

  • 26 oktober 2018 – Dagblad van het Noorden:
    Het Blauwe Paviljoen in Zuidlaren wordt iets groter. En begin volgend jaar kun je er een appartement kopen.

Vanwege werkzaamheden zijn omwonenden wat minder welkom op het terrein van het Noorder Sanatorium. Foto Harry Tielman

Gegadigden voor een appartement in het Noorder Sanatorium moeten nog een paar maanden geduld hebben voor ze er een woning kunnen kopen. Maar de plannen krijgen geleidelijk vorm. In elk geval wordt het gebouw iets uitgebreid.
Het Rijksmonument is sinds ruim een jaar in bezit van Vastgoed Groningen Projectontwikkeling. Die heeft onlangs informatieavonden gehouden voor de omwonenden en voor potentiële kopers.

Al 90 gegadigden voor 27 appartementen
,,We hebben al negentig mensen op de lijst voor de 27 appartementen’’, vertelt directeur Thijs van Bree van Vastgoed Groningen. ,,Het is natuurlijk niet gezegd dat al die mensen ook tot koop overgaan. Maar de belangstelling is groot.’’
Het afgelopen jaar is hard gewerkt aan een nieuwe invulling voor het Blauwe Paviljoen, zoals het gebouw ook bekend staat.
,,We hopen de plannen eind dit jaar aan de gemeente te kunnen voorleggen’’, stelt Van Bree. ,,We hebben daar over al overleg met bureau Libau, dat het werk van een Welstandscommissie doet. We kunnen dan in het eerste kwartaal van volgend jaar beginnen met de verkoop. Hopelijk kunnen we in de loop van het jaar de vergunning rond hebben, zodat we in het derde of het vierde kwartaal kunnen bouwen.’’

‘Kunnen we straks onze hond er nog uitlaten?’
Bij omwonenden leeft de vraag wat er met het terrein rondom het gebouw gaat gebeuren. Daar laten nu Zuidlaarders hun honden uit en ook bewoners van het aangrenzende woonzorgcentrum Mozaïek halen er wel eens een frisse neus. ,,We hebben het terrein een tijdje afgesloten met een hek vanwege de veiligheid’’, stelt Van Bree. ,,We hadden achterstallig onderhoud te doen aan het groen. Ook hebben we de toegangsweg naar Mozaïek afgesloten, omdat hier nogal wat sluipverkeer langs ging. We bekijken nu hoe we het park voor de bewoners van Mozaïek kunnen openstellen.’’
Wanneer de appartementen eenmaal gerealiseerd en verkocht zijn, gaat de nog op te richten vereniging van eigenaren (VvE) het terrein onderhouden en beheren. ,,We zullen de VvE meegeven dat omwonenden graag van het terrein gebruik maken’’, kondigt Van Bree aan. ,,Het is uiteindelijk wel aan de VvE om te bepalen in hoeverre ze het terrein willen openstellen.’’

Prijs begint bij 325.000 euro
Architectenbureau Skets uit Groningen maakt het ontwerp voor de verbouwing en nieuwe indeling. Er komen gelijkvloerse appartementen en maisonnettes, appartementen over twee verdiepingen dus. Het woonoppervlak varieert van 120 tot 200 vierkante meter. ,,De woningen worden allemaal verschillend’’, zegt Van Bree. Zoals het er nu naar uitziet, begint de prijs bij 325.000 euro.
Het Noorder Sanatorium is in 1935 gebouwd naar een ontwerp van Egbert Reitsma. Tot 1988 was het in gebruik bij psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord. Daarna nam medicijnentester Pharma Bio Research het pand over. Die heeft de activiteiten, nu onder de naam PRA Health Sciences, enkele jaren geleden verplaatst naar Groningen.

Zorgbestemming bleek niet haalbaar
Een Apeldoornse projectontwikkelaar, Frank van Berlo, heeft nog getracht het pand weer een zorgbestemming te bezorgen, maar dat lukte niet. Het pand was met 5000 vierkante meter vloeroppervlak te groot om dit goed te kunnen regelen.
Makelaarskantoor Groenhout in Zuidlaren gaat samen met Jet Winters makelaars in Haren de verkoop van de woningen regelen. Hoe de naar verwachting 27 appartementen verdeeld worden onder de gegadigden, is nog niet bekend. ,,We zullen het mensen niet aan doen dat ze in een slaapzak voor het makelaarskantoor moeten liggen’’, stelt Van Bree.

  • 4 April 2019 – Brandweer oefent in het Noorder Sanatorium (Bron: 112 Hoogezand)
    • Zuidlaren – De brandweer van Zuidlaren heeft woensdagavond op uitnodiging van buurt preventie Zuidlaren geoefend in een monumentale pand waar vroeger het Noorder-Sanatorium van Dennenoord was gehuisvest. In het pand was ‘brand’ uitgebroken op de tweede verdieping waarbij één van de slachtoffers richting het balkon was gevlucht.

1 mei 2019.01 – De krant van Tynaarlo – Zuidlaarder vindt flesje met zeer giftig goedje bij Noorder Sanatorium

5 juni 2019.03 – De krant van Tynaarlo – ‘Ik ben eigenlijk altijd opzoek naar iets nieuws’ (Noorder Sanatorium)

  • 19 augustus 2019 – Dagblad van het Noorden:
    Zuidlaarder vindt in de bosjes mysterieus gifflesje met Russisch opschrift
    Een inwoner van Zuidlaren heeft zondag een levensgevaarlijke ontdekking gedaan tijdens een speurtocht met zijn metaaldetector. In de bosjes bij het Noorder Sanatorium vond hij een klein flesje dat volgens het Russische etiket kaliumcyanide bevat. De politie kan niet bevestigen dat het ook echt om die stof gaat.
    Jan Duurt Dijkman vertelt over de vondst op Facebook: „De schrik zit er nog steeds in moet ik eerlijk toegeven.” Op foto’s is te zien hoe een man in een gaspak het flesje opruimt onder toezicht van de politie. Het flesje is niet groter dan de palm van een hand, heeft een witte dop en een Russisch opschrift met een doodshoofd. „Het flesje zat gelukkig nog dicht”, aldus de vinder.
    Dijkman woont in het Noorder Sanatorium, dat tijdelijk wordt verhuurd. Hij was zondagmiddag samen met een vriend in de grond aan het zoeken met een metaaldetector. „Hij loopt op een gegeven moment de bosjes in en ziet daar een flesje met een doodshoofd liggen”, vertelt Dijkman. „Ik heb direct de politie gebeld.”

Zeer giftig
Op de ene kant van het flesje staat – vertaald uit het Russisch – Attentie Zeer Giftig . Op de andere kant staat de chemische afkorting van kaliumcyanide: KCN .
Het flesje is opgeruimd door een gespecialiseerd bedrijf en daarmee is de zaak afgelopen voor de politie. ,,We doen geen onderzoek naar de herkomst’’, aldus een woordvoerder. Dijkman is vooral blij dat het flesje is opgeruimd. „Hier wonen ongeveer tien kinderen, ik moet er niet aan denken wat er had kunnen gebeuren als zij dat gif gevonden hadden.”
Kaliumcyanide is een sterk gif. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog gebruikten nazi-kopstukken het middel om zelfmoord te plegen. Hoe het flesje in de bosjes aan de Stationsweg in Zuidlaren is beland weet de politie niet.

Kaliumcyanide
Kaliumcyanide (KCN) of cyaankali is een extreem giftige stof die inwerkt op de celademhaling (het zuurstofverbruik door de cellen). Minder dan 1 gram is al genoeg om een mens binnen enkele minuten te doden.
Vanwege de snelle werking is kaliumcyanide populair als zelfmoordmiddel. Nazi-kopstukken als Himler en Göring gebruikten het om zichzelf van het leven te beroven. Ook Adolf Hitler en zijn vrouw Eva slikten kaliumcyanide.

Blauwzuur
Kaliumcyanide gemengd met zuur vormt het zeer giftige blauwzuur, de stof die het nazi-echtpaar Magda en Joseph Goebbels gebruikte om hun zes kinderen te doden.
Een veel recenter voorbeeld van zelfmoord met kaliumcyanide is dat van de Bosnisch-Kroatische oud-generaal Slobodan Praljak in de rechtszaal van het Joegoslaviëtribunaal.

21 augustus 2019 – De krant van Tynaarlo – Noodverordening Noordersanatorium ingetrokken

21 augustus 2019 – HS krant – Man met metaaldetector vindt Russisch gifflesje in Zuidlaren (Noorder Sanatorium)

21 augustus 2019.02 – Oostermoer – Magneetvissen in de vijver van het Noorder Sanatorium blijft verboden

  • 21 augustus 2019 – Dagblad van het Noorden:
    Politie gaat mysterieus flesje met Russisch gif toch onderzoeken
De politie gaat het flesje dat zondag in Zuidlaren is gevonden toch aan een onderzoek onderwerpen. Volgens een Russisch etiket zit er kaliumcyanide in.
Dat is niet zomaar een chemisch stofje. Kaliumcyanide is volgens Daan Touw, hoogleraar toxicologie aan de Rijksuniversiteit Groningen ‘extreem giftig’. Het is inderdaad het middel waarmee Adolf Hitler en zijn vrouw Eva zichzelf van het leven beroofden. ,,SS’ers hadden het in hun kleding genaaid. Ze namen het in als ze in vijandige handen vielen. Britse soldaten hadden het met hetzelfde oogmerk in de hak van hun laarzen verborgen.’’
De structuur van het witte kristalpoeder lijkt op keukenzout. Het is reukloos. Als kaliumcyanide in aanraking met water komt, dan verandert het in blauwzuurgas, legt emeritus hoogleraar toxicologie Donald Uges uit. ,,Wanneer een mens of dier dat inademt, bindt het zich aan de rode bloedlichaampjes. Dan verdringt het zuurstof en ga je onherroepelijk binnen de kortste tijd dood.’’

Gaskamers
Niet alleen Nazi-kopstukken en Britse elitesoldaten gebruikten het als zelfmoordmiddel. De Duitsers pasten het volgens Uges ook toe in de gaskamers van concentratiekampen. ,,Ze lieten de mensen douchen, zodat ze nat werden. Vervolgens wierpen ze via kokers kaliumcyanide naar binnen. Het duurde niet lang of iedereen was dood.’’
Zuidlaarder Jan Duurt Dijkman vond het flesje in de bosjes zondagmiddag bij het voormalig Noorder Sanatorium, dat tijdelijk wordt verhuurd. Hoe dat flesje daar terecht is gekomen stelt ook beide toxicologen voor een raadsel. Uges: ,,Het kan door een gek zijn meegenomen uit Rusland of een van de voormalige satellietstaten van de Sovjet-Unie. Misschien is het gebruikt door iemand die er mollen of ratten mee heeft willen doden. Ik zou niet weten hoe het daar komt.’’

Desastreus
Als de vinder het flesje had geopend en een likje van het spul had genomen, waren de gevolgen desastreus geweest. Het had evengoed in handen kunnen komen van kinderen, die het als snoepgoed hadden beschouwd.
De politie wilde er eerst geen onderzoek naar doen. Dat gebeurt volgens politiewoordvoerder Paul Heidanus bij nader inzien nu wel. ,,We laten eerst onderzoeken of het flesje daadwerkelijk kaliumcyanide bevat, want dat is niet honderd procent zeker. Mocht dat wel het geval zijn, dan starten we een vervolgonderzoek naar de herkomst van het flesje.’’
Uges betwijfelt of dat iets oplevert. ,,Als het bij een zo’n flesje blijft en er is verder geen link met de buitenwereld, dan zou ik er geen werk van maken.’’

  • 13 december 2019 – Dagblad van het Noorden:
    In het flesje dat op 18 augustus in Zuidlaren werd gevonden, zat niet de levensgevaarlijke stof cyaankali maar gewoon zout.

Het flesje dat in Zuidlaren is gevonden. Eigen foto

Onderzoek van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft dat uitgewezen.
Het flesje werd gevonden met een metaaldetector in de bosjes bij het Noorder Sanatorium door Jan Duurt Dijkman uit Zuidlaren. Volgens het Russische etiket zou het kaliumcyanide bevatten, een zeer gevaarlijke stof.
Dijkman maakte melding van zijn vondst en een gespecialiseerd team nam het mee. De politie liet de inhoud onderzoeken.
,,Ik heb destijds DNA afgestaan en ook vingerafdrukken gegeven. Daarna heb ik niets meer gehoord”, reageert Dijkman. De Zuidlaarder is blij dat er nu duidelijkheid is. ,,Als je het etiket zag, had het best cyaankali kunnen zijn.”

  • 2 Juni 2020 – Funda:
    Het Blauwe Paviljoen,
    Wonen in één van de meest markante monumentale gebouwen van Noord-Nederland: dat is wonen in Het Blauwe Paviljoen in Zuidlaren. Het Noorder Sanatorium, in de volksmond het ‘Blauwe Paviljoen’ genoemd, is zowel in bouwhistorische als in architectonische zin uniek in Nederland. En u krijgt de kans om als eerste op deze buitengewoon bijzondere locatie te mogen wonen. Bijna een eeuw nadat het oorspronkelijke ontwerp van architect Egbert Reitsma van de tekentafel kwam, zal het Blauwe Paviljoen een metamorfose ondergaan en wordt het omgetoverd tot een ‘state of the art’ woongebouw. In dit Rijksmonument ontwikkelt LPB Vastgoed 27 luxe appartementen op een landgoed van ruim zes hectare. Van de imponerende contouren van het gebouw tot de kleinste details in de afwerking: uw nieuwe woonplek is een unicum in Nederland. Een kans die u niet kunt laten lopen. Locatie, Gelegen in het groene hart van Zuidlaren. Zuidlaren noemt zich met recht het groenste dorp van Europa. Wandelen, fietsen en watersport: Zuidlaren is van alle markten thuis. Trek een lijn tussen Groningen en Assen en exact in het midden ligt Zuidlaren. Via de N34 of de A28 bent u in nog geen tien minuten in één van beide steden. De ontsluiting van Zuidlaren is daarmee uitstekend te noemen. Een drankje op één van de vele terrassen. een wandeling over de Zuidlaarder markt of een mooie fietstocht door de nabijgelegen natuur: Zuidlaren heeft verrassend veel in huis. Het gezellige centrum van het pittoreske dorp vindt u op slechts enkele minuten van uw voordeur. Ook voor uw dagelijkse boodschappen kunt u in uw eigen dorp uitgebreid terecht. Datzelfde geldt voor de invulling van uw vrije tijd. Zuidlaren beschikt over een zwembad en een rijk verenigingsleven. Bovenstaande gegevens zijn met de grootste zorg door ons kantoor samengesteld. Wij geven echter geen enkele garantie voor de juistheid van deze gegevens, in het bijzonder niet voor enige maatvoering waaronder – doch niet uitsluitend – opgegeven vloeroppervlakten. Deze kunnen in de praktijk namelijk afwijken en/of zijn afgerond.

2 juni 2020.01 – Noorder Sanatorium (Bron: Funda)

2 juni 2020.02 – Noorder Sanatorium (Bron: Funda)

2 juni 2020.03 – Noorder Sanatorium (Bron: Funda)

2 juni 2020.04 – Noorder Sanatorium (Bron: Funda)

2 juni 2020.05 – Noorder Sanatorium (Bron: Funda)

  • 4 juni 2020 – Dagblad van het Noorden:
    Tien appartementen van Het Blauwe Paviljoen in Zuidlaren zijn verkocht

Een artist impression van het verbouwde Het Blauwe Paviljoen in Zuidlaren. Illustratie: Het Blauwe Paviljoen

Van de 27 nieuwe appartementen in het voormalige Noorder Sanatorium in Zuidlaren zijn er tien verkocht, zegt Thijs van Bree van eigenaar LPB Vastgoed uit Groningen.
De projectontwikkelaar wil het monumentale Blauwe Paviljoen verbouwen tot een luxe appartementencomplex op 6 hectare landgoed met onder architectuur aangelegde tuinen en vijver. ,,De verbouw start als tachtig procent van de appartementen is verkocht. We hopen eind dit jaar te kunnen beginnen.”
De belangstelling voor het wonen in het fraaie pand aan de Stationsweg was vorig jaar toen de plannen bekend werden gemaakt al groot, aldus LPB.

Ruim 250 belangstellenden
Er was een lijst van ruim 250 belangstellenden. ,,Met deze mensen zijn we gaan praten en dat leidde tot de verkoop van de eerste tien appartementen”, zegt Van Bree. Sinds deze week staat het project Het Blauwe Paviljoen ook op de huizenverkoopsite Funda.
De 27 appartementen verschillen van grootte en variëren in prijs van 400.000 tot 700.000 euro. Van Bree: ,,Onder senioren is er belangstelling voor dit soort appartementen, met name bij stellen die de kinderen uit huis hebben en hun woning en de tuin te groot vinden. De tien kopers komen uit heel het land en zelfs uit het buitenland.”

Amsterdamse School
Het Noorder Sanatorium was het markantste gebouw van de voormalige psychiatrische inrichting Dennenoord (nu Lentis). Het pand in de stijl van de Amsterdamse School is in 1935 ontworpen door architect Egbert Reitsma uit Groningen.
Het dankt zijn bijnaam Het Blauwe Paviljoen aan de blauwe elementen die onder meer in muren en kozijnen zijn gebruikt.
De zogeheten omgevingsvergunning voor de verbouwing is nog niet afgegeven. Thijs van Bree: ,,Het Blauwe Paviljoen is een rijksmonument en uniek in Nederland. Onze plannen liggen daarom onder een vergrootglas. Om het pand geschikt te maken voor wonen, zul je bepaalde ingrepen moeten doen. De monumentencommissie had enkele opmerkingen en onze architect is daarmee aan de slag gegaan. Zo krijgt het gebouw straks drie ingangen, waardoor we delen van de gangen bij de woningen kunnen aantrekken.”

Tuinen en vijver
Behalve het gebouw laat de projectontwikkelaar ook het landgoed met tuinen en vijver opknappen. Dat gaat daarna over naar de vereniging van eigenaren van het complex.
Van Bree hoopt dat de verbouw eind 2021 is afgerond.

2021 – 2030

10 Februari 2021 – Schaatsen voor het Noorder Sanatorium:
De vijver voor het Noorder Sanatorium, is maar 70 cm diep.
Dit was destijds een voorwaarde van Geneesheer-Directeur Dr. Wetter aan de tuinarchitect Vroom.
(Anders zou het te risicovol zijn t.a.v. de patiënten, aldus Dr. Wetter).
De ondiepe vijver is bij een beetje vorst al dichtgevroren,
waardoor er op deze locatie als eerste in Zuidlaren geschaatst kan worden.
(Film: Lars Melinga)

  • 3 november 2023 – Dagblad van het Noorden:
    Van sanatorium voor ‘zenuwlijers’ naar luxe appartementencomplex: neem een kijkje in het verbouwde Blauwe Paviljoen in Zuidlaren
    Het Noorder Sanatorium, beter bekend als het Blauwe Paviljoen, is na een intensieve verbouwing omgetoverd tot een luxe appartementencomplex. „Het is een pareltje geworden, maar een rijksmonument verbouwen doe ik niet snel nog een keer.”

Projectontwikkelaar Thijs van Bree op het dakterras van het Blauwe Paviljoen. Foto: Nienke Maat

„Zie je die ronde hoeken?” Thijs van Bree van LPB Vastgoed gebaart om zich heen in een kleine ruimte naast de voordeur van het gloednieuwe appartement. „Dit was de isoleercel, daarom is alles rond. Er zit ook geen vensterbank in.” Hij wijst naar boven. „De radiator hing aan het plafond.”

Jaar vertraging door badkuip
Een kwestie van een muurtje doorbreken en een vensterbank installeren, zou je als leek kunnen denken. Maar bij het verbouwen van een rijksmonument uit 1935 horen specifieke eisen en voorwaarden, weet Van Bree nu. „Het is een pareltje geworden, maar ik doe dit niet snel nog een keer. Wat hier allemaal achter weg kwam, hadden we niet voor mogelijk gehouden.”

Niet één appartement is gelijk in het Blauwe Paviljoen. Omdat het pand een rijksmonument is moesten veel elementen bewaard blijven. Foto: Nienke Maat

Een commissie van Monumentenzorg hield de plannen streng in de gaten. „We hebben ze op locatie uitgenodigd”, zegt Van Bree. „Toen ik aangaf waar we een muur gingen doorbreken, trok een dame uit de monumentencommissie wit weg. Daar stond een oud bad dat volgens haar onvervangbaar was. Slopen was absoluut geen optie.” De discussie mondde uit in een slepend conflict. Dankzij de badkuip kwam het project een jaar stil te liggen.
Uiteindelijk trok Van Bree aan het langste eind, vertelt hij niet ontevreden. „Het eerste wat we eruit gesloopt hebben is dat bad.”

Patiënten in de vijver.
Het Noorder Sanatorium werd in 1935 geopend als een open afdeling van Dennenoord, de psychiatrische inrichting aan de overkant van de Stationsweg. Architect Egbert Reitsma ontwierp een op de Amsterdamse School geïnspireerd gebouw, modern en met veel licht, op een landgoed van bijna zes hectare.

Na anderhalf jaar verbouwen worden deze maand vijfentwintig luxe appartementen opgeleverd in het Blauwe Paviljoen in Zuidlaren. Foto: Nienke Maat

Tijdens de bouw van het sanatorium werd goed rekening gehouden met de toekomstige bestemming van het pand, zegt Van Bree. „Het uitgraven van de vijver leverde zand op, dat is gebruikt om het gebouw op te hogen. Dat moest het pand een statige uitstraling geven. Het was de bedoeling dat het paviljoen nog hoger zou komen te liggen, maar de directeur van Dennenoord stak daar een stokje voor. Een diepe vijver was te gevaarlijk voor zijn medewerkers, er liep nog wel eens een patiënt het water in. Die moesten er ook weer uitgevist worden. Daarom is de vijver maximaal zeventig centimeter diep en was er niet genoeg zand voor het oorspronkelijke plan.”

Op de zijvleugels van het gebouw is een nieuwe woonlaag geplaatst. Foto: Nienke Maat

Luxe appartementen
Anno 2023 zijn er vijfentwintig luxe appartementen gebouwd in het monumentale pand, dat vanaf de vroege jaren negentig in handen was van een onderzoeksinstituut dat medicijnen ontwikkelde. Tussen 2016 en 2022 was het in beheer van CareX, die er tijdelijke huisvesting bood. Na een verbouwing van anderhalf jaar worden tussen november en december alle appartementen opgeleverd. Die zijn – op twee na – allemaal verkocht.

Het Blauwe Paviljoen in Zuidlaren, gezien vanaf de Stationsweg. Foto: Nienke Maat

Naast een extra woonlaag op de beide vleugels zijn er vier ‘patiowoningen’ bijgebouwd aan weerszijden van het pand. De typerende blauwe kozijnen van de gevel komen ook binnen terug. „De bakstenen muren, de kleuren van de deuren en de kozijnen, dat moeten we allemaal intact laten”, zegt Van Bree. „Maar dat is de charme van dit pand. We hebben de kopers keuze gegeven uit twee kleuren, die allebei historisch gezien bij dit gebouw horen. Iedereen koos voor het blauw. Je gaat niet voor niets in het Blauwe Paviljoen wonen.”

Kenmerkend glas-in-loodraam
Een balans zoeken tussen comfort en authenticiteit was niet altijd makkelijk. „Er hangt een prijskaartje aan deze appartementen”, zegt Van Bree. De gemiddelde prijs van de appartementen ligt rond de zeven ton. „Dat is geen knip wit, daarvoor verwachten kopers een huis dat voldoet aan moderne eisen.” Zo is er een lift geplaatst in de centrale hal en zijn er kozijnen met dubbel glas geplaatst achter de blauwe ruiten. „Maar belangrijke elementen komen terug. Het kenmerkende glas-in-loodraam is helemaal gerestaureerd en de zware bronzen voordeuren worden komende week teruggeplaatst.”

Het glas-in-loodraam in het trappenhuis is volledig ontmanteld en gerestaureerd. Foto: Nienke Maat

Ook het Italiaanse marmer dat tijdens een grote verbouwing in de jaren negentig werd geplaatst, blijft behouden. „Wist je dat twee van de installateurs toentertijd zijn blijven plakken?”, vraagt Van Bree. „Ze werden verliefd en zijn nooit meer teruggegaan naar Italië. Een van hen heeft nu een pizzeria in Zuidlaren.”

Een detail uit het kenmerkende glas-in-loodraam. Foto: Nienke Maat

Pronken
Of het terrein rondom het Blauwe Paviljoen in de toekomst begaanbaar blijft voor de buren hangt af van de nieuwe bewoners. „Die beslissen uiteindelijk met de vereniging van eigenaren wat hier gebeurt. Ik weet dat inwoners van Zuidlaren hier altijd graag kwamen schaatsen op de vijver. Volgens mij zijn de kopers daar wel voor te porren. Zelf zou ik willen pronken met deze plek. Dit wil je toch aan iedereen laten zien?”

Uitzicht op de tuin vanaf het dakterras. Als de appartementen zijn opgeleverd wordt het omliggende landgoed aangepakt en in oude staat gebracht. Foto: Nienke Maat

Lentis Erfgoed is onderdeel van Lentis.