Schakel
Postadres: E006, 9471 KA Zuidlaren
Afdeling/E-nummer: Schakel (E080)
Bouwjaar: 1977
Opening: 7 april 1978
Sloop: Najaar 2021
Postadres: E006, 9471 KA Zuidlaren
Afdeling/E-nummer: Schakel (E080)
Bouwjaar: 1977
Opening: 7 april 1978
Sloop: Najaar 2021
18 juli 1992 – Nieuwsblad van het Noorden
29 juli 1992 – De Volkskrant
4 augustus 1992 – Nieuwsblad van het Noorden
2009 – Centrale keuken de Schakel, Lentis – deel I (Film Gerben Feenstra)
2009 – Centrale keuken de Schakel, Lentis – deel II (Film Gerben Feenstra)
Thriller over vermiste blondine
Snert eten in Zuidlaren, de putdeksel optillen van het riool waarin het lijk was verstopt en urenlang praten met inspecteurs. Voor de politie Drenthe schreef Bart de Haan van Maters & Hermsen de thriller ‘Dwaalsporen’, gebaseerd op een waargebeurde crime passionel.
De 24-jarige Grietje Nagelhout werd door haar vriend vermoord nadat ze hem had ontmaskerd als leugenaar. De man sloeg een kristallen schaal stuk op haar hoofd, verstopte haar in het riool en ging vervolgens op zoek naar het meisje dat hij zelf had vermoord. Het was in het jaar 2000 dat de moordenaar posters plakte in Zuidlaren en op televisie verscheen om zijn geliefde te vinden. “Je kunt er wel een boek over schrijven”, zei politievoorlichter Ernest Zinsmeyer tijdens een redactievergadering voor het personeelsblad. “Waarom doen we dat niet?”, vroeg de ingehuurde mediamaker Bart de Haan. Het was immers de bedoeling om de personeelsleden een cadeautje te geven om het einde te markeren van het Regiokorps dat opging in de Nationale Politie. Het extraatje werd een Scandinavische thriller die zich afspeelt in Drenthe.
Waarom kozen jullie voor deze zaak?
Bart: “Het was een mediagenieke en afgeronde zaak. Er zitten veel maatschappelijke trends in. Huiselijk geweld, schulden, narcisme, media-aandacht. Dat het een crime passionel werd, lag voor de hand. Moorden in het criminele circuit komen amper voor in Drenthe. Sowieso is de kans groter dat je in jouw eigen slaapkamer wordt vermoord dan in een duister steegje.”
Deze zaak werd opgelost in vijf weken. Lekker overzichtelijk!
“Dat was prettig. Maar toch moest ik nog behoorlijk speuren. Ik had helaas geen beschikking over de dossiers. Gelukkig had de verdachte de publiciteit opgezocht en kon ik televisieprogramma’s en krantenartikelen erop naslaan. Daarnaast heb ik veel betrokken politiemensen lang geïnterviewd en ook vrienden van het slachtoffer.”
De serveerster in de dorpskroeg beschrijf je wel erg nauwkeurig. Ben je veel in Zuidlaren geweest?
“Zeker. Het is heel Drents geworden. Die couleur locale is cruciaal. Ik heb sommige scènes bijna nagespeeld. Ben ik echt een broodje kroket gaan eten aan de Brink. Praatje pot met de mensen doen. Tof werk. De politiemensen vonden het gelukkig herkenbaar. Daar heb ik ook mijn best voor gedaan.”
Wat was moeilijk?
“De rechercheurs hadden de dader, nogal een patser, vanaf dag één op de korrel. Dat gegeven moest ik omzeilen om het plot spannend te houden. Verder is politiewerk in Nederland niet zo spectaculair als op tv. In dit verhaal valt geen enkel pistoolschot, zit niet één achtervolging. Praktisch gezien was het lastig dat ik niet, zoals schrijvers dat dan doen, in retraite kon. Schrijven moest tussen het aanhoudend gerinkel van de telefoon op kantoor door. Elke keer weer opnieuw beginnen. Daardoor slopen er continuïteitsfoutjes in. Dan schreef ik eerst over modderige akkers en later dat de dader het lijk niet kon begraven omdat de bodem bevroren was. Gelukkig hebben we dat allemaal keurig hersteld.”
Zouden bedrijfsjournalisten dit vaker moeten doen, thrillers schrijven?
“Het is prachtig werk. Realistische thrillers lopen wel in de papieren. Vooral degelijke research is tijdrovend. Als we onze fantasie iets meer de vrije loop mogen laten, kan het sneller. Sowieso zie ik dat we vaker lange verhalen schrijven, waarin we ons meer literaire vrijheid veroorloven. Zelf spreekt de verdieping mij wel aan. Als lezer én als maker. Lekker in een flow schrijven zonder dat je bent gebonden aan een maximum aantal woorden. Heerlijk.”
Wat vond de opdrachtgever van Dwaalsporen?
“Politievoorlichter Ernest had de thriller in één keer uitgelezen. Iets wat hij normaal nooit doet met een boek, zei hij erbij. Een gepensioneerde toprechercheur uit het noorden stuurde warme complimenten. Op zijn Drents: ‘kon minder’.”
De vrouw uit de rioolput
Hollandscheveld – Historicus Albert Metselaar duikt wekelijks voor de Hoogeveensche Courant in het verleden. Deze keer in de rubriek Historie een verhaal over de moord op Grietje Nagelhout.
Sommige plaatsen roepen verhalen en gedachten op, die te gruwelijk lijken om verteld te worden. Zo’n plaats is midden op de 31e Wijk, bij Hollandscheveld, bij het deksel van een rioolput. Het is het verhaal van Grietje Nagelhout. De jonge vrouw, die iemand gelukkig wilde maken, en als dank werd vermoord.
Op grote voet geleefd
De 38-jarige Evert werkte in de keuken van het psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord in Zuidlaren. Zijn eerste huwelijk was op de klippen gelopen. Zo’n 60.000 tot 80.000 gulden aan schulden had hij er aan overgehouden. De schulden waren ontstaan doordat Evert op te grote voet had geleefd. Daar had hij hulp bij kunnen zoeken, maar dat was zijn aard niet. Dat dit maar steeds niet wilde lukken, was voor hem geen aanleiding om alsnog hulp te zoeken. Zo groef hij langzamerhand zijn eigen graf, en dat van Grietje. Grietje werkte bij Evert in de keuken. Ze werden gek op elkaar en zouden anderhalf jaar gelukkig met elkaar zijn. Ze gingen samenwonen in Zuidlaren.
Vrolijke Friesin
Grietje Boukje Nagelhout (geb. 1975) was opgegroeid in Woudsend, Friesland. ‘Grytsje’ werd beschreven als een vrolijk en argeloos kind, dat het dorp pas verliet toen ze een beroep koos. Ze wilde graag kok worden. Ze kon werk krijgen in Zuidlaren. Dat het een nachtmerrie zou worden, had ze nooit kunnen vermoeden. Ze zag er leuk uit, was 1 meter 70 lang, had lichtblond haar tot net over haar schouders, groene ogen en een goudbruine hoekige bril. Op haar wang, tussen haar neus en haar mond, had ze een klein litteken. Details waar mensen anders misschien aan voorbij gegaan zouden zijn. Het werden details van een signalement, in een zoektocht.
Evert sloeg toe
Toen er spoed zat achter een aflossing van een van Everts schulden, zag hij geen andere mogelijkheid dan geld halen van Grietje’s rekening. Grietje wist van niets. Evert en Grietje kregen de mogelijkheid aangeboden om hun huurhuis te kopen. Dat was een prachtige kans, dus waarom deze laten liggen? Maar met zijn torenhoge schuldenlast zou Evert nooit een hypotheek kunnen krijgen. Volgens justitie was Evert bang dat Grietje erachter zou komen dat hij zonder haar medeweten 4000 gulden van haar rekening had gehaald. Evert sloeg door en sloeg toe. Het was woensdag 16 februari 2000. Op zolder sloeg hij haar eerst met een schaal op het hoofd, waarna hij haar wurgde.
In de nacht van woensdag 16 op donderdag 17 februari 2000 stopte Evert het levenloze lichaam van Grietje Nagelhout in de kofferbak van zijn auto. Hij reed met haar door het Drentse land. Sneeuwvlokken dwarrelden neer. De natuur zelf zorgde voor het bewijsmateriaal. Weg moest Grietje, ver weg. Als ze ooit gevonden zou worden, moest niemand de plaats met hem in verband kunnen brengen. Bij het viaduct over de Mr. Cramerweg bij Hollandscheveld reed hij de A37 af. Hij stapte uit op de 31e Wijk, een stil landweggetje ten noorden van Hollandscheveld, bij een rioolput. In alle stilte verwijderde Evert het putdeksel van het riool. In het donker glinsterde het stromende, vieze water. Evert opende de kofferbak van zijn auto en droeg Grietje naar de put. Hij liet haar naar beneden glijden, de smurrie in. Evert stapte weer in zijn auto.
Hij reed naar huis door een met een witte deken bekleed Drents landschap. De sneeuw lag ook op de auto’s, waartussen Evert zijn eigen schoon gereden wagen parkeerde. Toen het licht werd, viel het iemand uit de buurt op dat Everts auto de enige was waar géén sneeuw op lag.
De pil
Evert deed het voorkomen alsof Grietje die nacht nog geleefd had. Hij plaatste haar fiets bij supermarkt C1000 in Zuidlaren. Binnen zijn verhaal zou ze die morgen nog gewoon bij hem geweest zijn. Ze ging ’s middags boodschappen doen en zou daarna naar een vriendin. Toen ze niet aankwam bij de vriendin, leek het alsof ze na het afstappen bij C1000 van de aardbodem verdwenen was. Eén klein detail was Evert vergeten. Grietje was aan de pil, en zou – als ze geleefd had tot het moment dat Evert aangaf – de pil van woensdagavond uit haar strip gehaald moeten hebben. Evert liet haar spullen liggen zoals ze lagen en vergat die ene pil uit de strip te verwijderen.
Vertwijfeld op zoek
Nog diezelfde donderdag de 17de februari 2000 ging Evert naar de politie. Hij speelde de wanhopige man, vertwijfeld op zoek naar zijn verdwenen geliefde en tot alles bereid om haar terug te krijgen. De politie deed huiszoeking, om aanwijzingen te vinden rondom haar verdwijnen. Misschien was ze vrijwillig en uit eigen beweging weggegaan. Maar dan zou ze allerhande persoonlijke spullen en kleding meegenomen hebben. Dit bleek niet het geval te zijn. Tijdens dit eerste sporenonderzoek werd ook geconstateerd dat de ‘woensdagpil’ nog in het stripje zat. De politie hield dit stil en liet de strip liggen waar die lag. Wel werd de vondst van deze pil op papier goed vastgelegd, zodat het bij een tweede huiszoeking opviel dat de strip in zijn totaliteit verdwenen was. Evert had deze later alsnog weg gedaan. Hemel en aarde wilde Evert bewegen om zijn Grietje te vinden.
Grietje uit de put gehaald
Hij zocht de regionale en landelijke pers op, om een zoektocht op gang te brengen. De foto van Grietje bij dit artikel werd verspreid via de media en via posters. Met dank aan Francois Wieringa, die hem ter beschikking stelde. Donderdag 23 maart 2000 gaf Evert toe dat hij Grietje had omgebracht. De ‘pil’ van Grietje had hem de das omgedaan. Grietje werd uit de put gehaald. Ze kreeg in Woudsend een nette begrafenis.
Evert werd uiteindelijk begin april 2001 door de rechtbank in Den Haag veroordeeld tot zestien jaar gevangenisstraf en het betalen van 22.000 gulden smartengeld. Everts straf zit erop. Nu zorgen dat we Grietje niet vergeten.
Lentis Erfgoed is onderdeel van Lentis.